شگفتی های دنیا

منظومه شمسی

منظومه? شمسی یا سامانه? خورشیدی (به انگلیسی: Solar System) سامانه‌ای دربرگیرند? یک ستاره به نام خورشید و اجرام آسمانی است که در مدارهایی پیرامون آن می‌گردند.

سامانه? خورشیدی از انفجار یک ابرنواختر و فروریزش یک ابر چرخان پدید آمد و در دوران رنسانس(نوزایی) و با مشاهدات افرادی از جمله گالیلئو گالیله کشف‌شد. این سامانه در بازوی شکارچی، کهکشان راه شیری واقع‌شده و 25?000 سال نوری از مرکز کهکشانی و کناره? کهکشان فاصله دارد. خورشید بیش از 99?8 درصد جرم سامانه? خورشیدی را شامل می‌شود و سرچشم? انرژی بسیار از جمله انرژی گرما و نور است. این ستاره یک ستاره? نوع جی رشته اصلی و عضوی از تود? ستارگان نخستین است. مانایی سامانه? خورشیدی به مانایی خورشید وابسته است و اگر خورشید نابود شود، سامانه? خورشیدی نیز نابود می‌شود.

سامانه? خورشیدی دارای هشت سیاره (تیر، ناهید، زمین، بهرام(مریخ)، هرمز(مشتری)، کیوان(زحل)، اورانوس و نپتون) و پنج سیاره? کوتوله (سرس، پلوتو، هائومیا، ماکی‌ماکی و اریس) است. چهار سیاره? نخست، سیارات درونی یا زمین‌سان هستند و بیشتر از سنگ ساخته شده‌اند و چهار سیاره? دیگر سیارات بیرونی یا غول‌های گازی هستند و از گازهای مختلف ساخته شده‌اند. علاوه بر این اجرام، سامانه? خورشیدی دارای اجرام دیگری از جمله ماه‌ها، سیارک‌ها، شهاب‌وارها، شهاب‌ها، شهاب‌سنگ‌ها و دنباله‌دارهاست. سامانه? خورشیدی هم‌چنین دارای مناطق خاصی از جمله کمربند سیارک‌ها، کمربند کویپر و دیسک پراکنده است.

ماده‌ای نازک و فشرده به نام محیط میان‌سیاره‌ای میان سیارات و اجسام دیگر وجود دارد. اجزای سازنده? محیط میان‌سیاره‌ای از هیدروژن خنثی و غیر یونیزه‌شده، گاز پلاسما، پرتوهای کیهانی و ذرات گرد و غبار تشکیل شده‌اند. در واقع این پنداشت که فضا یک خلأ کامل است، نادرست است و مواد محیط میان‌سیاره‌ای در فضا وجود دارد. سدنا 90377 دورترین جسم کشف‌شده در سامانه? خورشیدی است که اوج آن 1000 واحد نجومی است و تناوب مداری آن 10?500 سال به طول می‌انجامد. ابری کروی‌شکل و بزرگ به نام ابر اورت سامانه? خورشیدی را دربرگرفته است و از 2?000 تا 5?000 واحد نجومی دورتر از خورشید آغاز می‌شود و تا 100?000-50?000 واحد نجومی دورتر از خورشید ادامه می‌یابد. سامانه? خورشیدی تا جایی گسترش می‌یابد که دیگر تحت تأثیر خورشید (نفوذ نور خورشید، گرانش خورشیدی، میدان مغناطیسی خورشید و بادهای خورشیدی) نباشد. هلیوپاز مرز میان محیط میان‌سیاره‌ای و فضای میان‌ستاره‌ای است. هلیوپاز به عنوان مرز بیرونی سامانه? خورشیدی در نظر گرفته می‌شود و برآورد شده‌است که میان 110 تا 170 واحد نجومی از خورشید دورتراست.